Πολιτισμός - 5 Ιουλίου, 2014

100 χρόνια από την εξέγερση του λαού της Βορείου Ηπείρου

orafok 5 Ιουλίου, 2014

0 220 35 second read

_{Η Βόρειος Ήπειρος είναι τμήμα της νότιας Αλβανίας στην οποία ακόμη και σήμερα κυριαρχεί ο ελληνικός πληθυσμός. Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο, ότι η Β. Ήπειρος από το 2.000 π.Χ. κατοικείται από Έλληνες (Ηπειρωτικά φύλα) με επικρατέστερους τους Θεσπρωτούς, τους Χάονες και τους Μολοσσούς. Ο πληθυσμός της Β. Ηπείρου ανέκαθεν αποτελούσε σχεδόν ομοιογενή πληθυσμιακή οντότητα με κοινή καταγωγή, γλώσσα και θρησκεία. Επιπλέον διατήρησε δια μέσου των αιώνων και κυρίως κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, την εθνοτική του ταυτότητα, ενώ ανέπτυξε αξιόλογη οικονομική, πνευματική και πολιτισμική δραστηριότητα. Το Αργυρόκαστρο, η Κορυτσά, η Χειμάρρα (και άλλες πόλεις) υπήρξαν αξιόλογα οικονομικά και πνευματικά κέντρα του Ελληνισμού της Ηπείρου. Η χρήση του όρου Β. Ήπειρος αποφεύγεται από την Αλβανία, διότι θεωρείται ότι εμπεριέχει εδαφικές βλέψεις της Ελλάδας. Ωστόσο την Ελληνικότητα της περιοχής διαλαλούν τα αρχαιολογικά ευρήματα όπως νομίσματα, ελληνικές επιγραφές, άφθονα ερείπια ελληνικών πόλεων και τειχών, ανάγλυφα, αγγεία, τάφοι, αλλά και η παράδοση του πληθυσμού αποτελεί απόδειξη ελληνικότητας μέσα από τα ήθη,τα έθιμα, τη γλώσσα, τους μύθους, τη θρησκεία. Όλα αυτά συναντώνται ακόμα και στις βορειότερες περιοχές του Βερατίου, της Απολλωνίας και του Ωρικού.}

_{Οι Αλβανοί ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα πιέζουν την Οθωμανική αυτοκρατορία διεκδικώντας την αυτονομία τους. Ωστόσο δεν ήταν μια χώρα ενιαία από πολιτισμική, θρησκευτική και ιστορική άποψη ενώ ήταν δύσκολο να προσδιοριστούν και τα γεωγραφικά της όρια. Οι αρχές του 20ου αιώνα βρίσκουν την Ήπειρο υπόδουλη. Η περιοχής της βορείου ηπείρου και της Αλβανίας αποτέλεσε το «μήλον της έριδος» μεταξύ κρατών που ενδιαφέρονταν για το καθεστώς που θα επικρατούσε στην περιοχή της Αδριατικής. Οι χώρες που πίεσαν ιδιαίτερα και διαδραμάτισαν σπουδαίο ρόλο στην ίδρυση του Αλβανικού κράτους ήταν η Ιταλία και η Αυστρία. Η τελευταία φρόντισε με την συνθήκη Κάρλοβιτς (1689) , Πασάροβιτς ( 1718) , Βελιγραδίου (1739) και Κογκορδάτου (1855) να θέσει υπό προστασία της τους καθολικούς κατοίκους της βόρειας Αλβανίας. Ενώ η Ιταλία αποσκοπούσε να ιδρυθεί ένα κράτος φιλικό προς αυτήν για αυτό άλλωστε απέστειλε ως μετοίκους φτωχές οικογένειες. Άλλωστε είχε να αντιμετωπίσει στο βορρά την επιρροή της Αυστρίας και στο νότο το έντονο Ελληνικό φρόνημα που υπέκρυπτε τον φόβο της ενσωμάτωσης με την Ελλάδα. Για αυτούς τους λόγους χρησιμοποίησε και ανέθρεψε τον αλβανικό πατριωτισμό. Επί Βαλκανικών πολέμων ( 1912 – 1913) και πιο ειδικά στις 17 Δεκεμβρίου 1912 ενώ το κύριο στράτευμα πορευόταν προς τα Ιωάννινα η τρίτη Ελληνική μεραρχία απελευθέρωνε την Κορυτσά. Μέχρι τις 3 Μαρτίου 1913 η Ελληνική σημαία κυμάτιζε στο Αργυρόκαστρο και το Τεπελένι. Παράλληλα οι Χειμαριώτες επαναστατούσαν υπό τον στρατηγό Σπύρο Σπυρομήλιο. Και ενώ το όνειρο των Βορειοηπειρωτών να ενσωματωθούν με την Ελλάδα μοιάζει να πραγματοποιείται ο Υφυπουργός Εξωτερικών της Ιταλίας καλεί τον Έλληνα Πρεσβευτή για να του εκφράσει την ανησυχία της χώρας του για την προέλαση του Ελληνικού στρατού στην περιοχή αυτή και για να του δηλώσει το ενδιαφέρον της Ιταλίας για την πόλη της Αυλώνας. Για να αποφευχθεί οποιαδήποτε ρήξη σταματά η προέλαση του Ελληνικού στρατού. Λίγο αργότερα στην Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη του Λονδίνου στις 17 Μαΐου 1913 αποφασίζεται η αναγνώριση της Αλβανίας ως αυτόνομο κράτος υπό οθωμανική κυριαρχία. Την ανεξαρτησία της χώρας αλλά και τον προσδιορισμό των γεωγραφικών συνόρων της θα ορίσει η Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη του Πρωτοκόλλου Φλωρεντίας τον Ιούλιο του 1913.Τα σύνορα θα ξεκινήσουν από το ακρωτήριο Στύλος για να καταλήξουν στην Κορυτσά. Έτσι Ελληνικές περιοχές όπως Κορυτσά , Αργυρόκαστρο , Λεσκοβίκι , Άγιοι Σαράντα , Μοσχόπολη , Χειμάρρα και Πωγώνι παραχωρούνται στο νεοϊδρυθέν αλβανικό κράτος.}

_{Ο βορειοηπειρωτικός πληθυσμός νοιώθοντας αδικημένος από την απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων , αντέδρασε έντονα στην απόφαση αυτή . Σήμανε την έναρξη αγώνων που είχαν ως πρωταρχικό στόχο την Αυτονομία της περιοχής της Βορείου Ηπείρου. Ήταν 17 Φεβρουαρίου 1914 όταν ο Γεώργιος Χρηστάκης Ζωγράφος στο Αργυρόκαστρο κήρυξε την ‘‘Αυτόνομος Πολιτεία της Βορείου Ηπείρου’’ ενώπιον 2.000 αντιπροσώπων ,από όλες τις περιφέρειες. Μέλη αυτής της προσωρινής κυβερνήσεως ήταν οι μητροπολίτες Δρυινουπόλεως Βασίλειος , Κορυτσάς Γερμανός, και Βελλάς και Κονίτσης Σπυρίδων. Μέλος ήταν και ο συνταγματάρχης Σπύρος Σπυρομήλιος ο οποίος ανέλαβε την στρατιωτική διοίκηση. Δέκα ημέρες αργότερα , στις 27 Φεβρουαρίου 1914 εκδίδεται διάταγμα επιστράτευσης , για όλους τους μάχιμους άρρενες από 18 έως 40 ετών. Και την πρώτη ημέρα του Μάρτη οι πόλεις της Βορείου Ηπείρου κατακλύζονται από άνδρες αποφασισμένους να πολεμήσουν για την ελευθερία τους.}

_{Εν τω μεταξύ η Αυστρία και η Ιταλία – που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην παραχώρηση της Β.Ηπείρου στην Αλβανία καθώς η πιεστικότατη πολιτική τους οδήγησε στην απόφαση αυτή- κατηγόρησαν την Ελληνική κυβέρνηση πως υποκινούσε και υπογείως υποστήριζε την κίνηση των Βορειοηπειρωτών για αυτό τον λόγο απαίτησαν να αποχωρήσουν τα ελληνικά στρατεύματα από την περιοχή. Ο Βενιζέλος παρά το ότι αρνήθηκε οποιαδήποτε συμμετοχή από Ελληνικής πλευράς αναγκάστηκε να διατάξει την υποχώρηση των στρατευμάτων.}

_{Η περιοχή εκκενώθηκε από τα Ελληνικά στρατεύματα αλλά πλημμύρισε από εθελοντές , από την Πελοπόννησο , την Μακεδονία , την Κρήτη , την Στερεά Ελλάδα ακόμα και από την Κύπρο , που κατατάχθηκαν στους Ιερούς Λόχους και αγωνίσθηκαν σκληρά. Άνδρες , γυναίκες , κορίτσια , όλοι ενωμένοι αγωνίσθηκαν σαν λιοντάρια(!) με σύνθημα <<Ελευθερία ή Θάνατος>> και την σημαία της αυτονομίας της βορείου Ηπείρου να ανεμίζει.}

_{Το αλβανικό κράτος ανάμεσα στα υπόλοιπα προβλήματα γενικής αναρχίας έχει να αντιμετωπίσει και τον αναβρασμό της Βορείου Ηπείρου. Προσφεύγει στις Μεγάλες Δυνάμεις ζητώντας να μεσολαβήσουν και να προχωρήσει η κατάσταση σε μια ανακωχή. Ως ανακωχή ή ως διπλωματική λύση υπογράφεται το Πρωτόκολλο της Κερκύρας στις 17 Μαΐου 1914. Το τελευταίο ορίζει την περιορισμένη αυτονομία της Βορείου Ηπείρου εντός της Αλβανίας υπό διεθνή επιτήρηση.}

_{Λίγους μήνες μετά , τον Αύγουστο του 1914 ξεσπά ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος.Οι Μεγάλες Δυνάμεις παραχωρούν άδεια στην Ελλάδα να αποστείλει στρατεύματα στην περιοχή της Β.Ηπείρου προκειμένου να αποκαταστήσουν την τάξη μετά την αποχώρηση του πρίγκιπα Γουλιέλμου από την Αλβανία. Τον Απρίλιο του 1915 ένα μυστικό σύμφωνο ανάμεσα στις Δυνάμεις της Ανταντ διαιρεί την Αλβανία στη μέση και την παραχωρεί σε Ιταλία και Ελλάδα. Ωστόσο η σύγκρουση του Ελ.Βενιζέλου με τον Βασιλιά είχε ως άμεσο αποτέλεσμα οι δυνάμεις την Αντάντ να απος΄΄υρουν την στήριξη τους προς την Ελλάδα και έτσι Ιταλικά στρατεύματα απωθούν τα Ελληνικά από την περιοχή της βορείου Ηπείρου.}

_{Η Διάσκεψη Ειρήνης του Παρισιού τον Ιούλιο του 1917 ήταν μια πολύ καλή ευκαιρία για την Ελληνική κυβέρνηση να προβάλει και να υποστηρίξει την θέση της σχετικά με την Β.Ήπειρο. Παρά το γεγονός ότι η ελληνική πλευρά στηρίχθηκε στο επιχείρημα της εθνολογικής σύνθεσης της περιοχής η επιμονή και πάλι της Ιταλίας στάθηκε εμπόδιο. Μην επιθυμώντας ο Βενιζέλος να έρθει σε ρήξη με την Ιταλία υποχωρεί , παρά τις αντιδράσεις και της Ελληνικής κοινής γνώμης.}

_{Στις 28 Μαΐου 1920 η Ελλάδα και η Αλβανία υπογράφουν το Πρωτόκολλο της Καπεστίτσας στο οποίο συμφωνούν στην διευθέτηση των συνόρων και παράλληλα η Αλβανία αναλαμβάνει δεσμεύσεις για τον σεβασμό των εκπαιδευτικών δικαιωμάτων της ελληνικής μειονότητας. Ο Βορειοηπειρωτικός Αγώνας λήγει τυπικά στις 6 Νοεμβρίου 1921 οπότε και η Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη του Παρισιού κατέληξε σε συμφωνία για τα τελικά διεθνή σύνορα της Αλβανίας. Το έργο χάραξης των ελληνοαλβανικών συνόρων ολοκληρώνεται στις 27 Ιανουαρίου 1925 με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας που υπέγραψαν η Γαλλία , η Ιταλία , η Ελλάδα και η Γιουγκοσλαβία. Η Βόρειος Ήπειρος είχε χαθεί για την Ελλάδα.}