Π.Ε. Φωκίδας: Χαρακτηρισμός του αιωνόβιου πλατάνου Μαυρολιθαρίου και της αιωνόβιας πουρνάρας Καστριώτισσας ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης

Μετά από μελέτη που εκπονήθηκε από την Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας και αιτήματος της στη Γενική Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας, χαρακτηρίστηκαν ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης ο αιωνόβιος πλάτανος που βρίσκεται στην πλατεία Μαυρολιθαρίου και η αιωνόβια πουρνάρα που βρίσκεται στην πλατεία Καστριώτισσας.
Τα αιωνόβια αυτά δέντρα αποτελούν μεμονωμένα στοιχεία της φύσης με ιδιαίτερη οικολογική, βιολογική, επιστημονική και αισθητική αξία, διαθέτουν σημαντικό μνημειακό χαρακτήρα και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορική και πολιτισμική ταυτότητα του τόπου, καθώς ο πλάτανος συνδέεται με τον αντιστασιακό αγώνα μιας κι εκεί συναντήθηκαν ο Άρης Βελουχιώτης και  ο Ναπολέων Ζέρβας και σχεδίασαν την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου.
Βασικοί άξονες για την διαχείριση των παραπάνω διατηρητέων μνημείων της φύσης είναι:

• η διατήρηση των αιωνόβιων δένδρων και η προστασία τους από επεμβάσεις στον κορμό, το ριζικό σύστημα και την κόμη καθώς και από παρεμβάσεις στην υδρολογική κατάσταση και την περιβάλλουσα ζώνη προστασίας που ενδέχεται να προκαλέσουν υποβάθμιση ή να θέσουν σε κίνδυνο την υπόσταση του μνημείου. Η ανάδειξή τους και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο από την αρμόδια υπηρεσία.
• η αξιοποίησή τους για την αναψυχή των κατοίκων και επισκεπτών, αποκλειστικά μέσω της παρατήρησης των δένδρων, της φωτογράφησής τους και της χρήσης του υπόσκιου χώρου και όχι με οποιονδήποτε άλλο τρόπο ή μέσο αναψυχής που ενδέχεται να βλάψει τα δένδρα και την περιβάλλουσα ζώνη προστασίας.
• τα μνημεία να αποτελούν σημεία αναφοράς δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Για τη διατήρηση και την προστασία των μνημείων επιβάλλονται όροι, περιορισμοί και απαγορεύσεις. Επιπλέον, επιβάλλεται η άμεση λήψη και υλοποίηση μέτρων προστασίας και ανάδειξης των προστατευόμενων δένδρων. Επιπροσθέτως, θα πρέπει να γίνεται τακτική παρακολούθηση και φυτοϋγειονομικός έλεγχος των δένδρων από την αρμόδια υπηρεσία, εφόσον κριθεί απαραίτητο.
Η διαχείριση των παραπάνω Διατηρητέων Μνημείων της Φύσης ανατίθενται στο Δασαρχείο Άμφισσας στην χωρική αρμοδιότητα του οποίου ανήκουν αυτά. Τα αναγκαία έργα προστασίας και ανάδειξης μπορούν να εκτελούνται από το Δήμο Δελφών μετά από ειδικές μελέτες που θα εγκρίνονται από τη Δ/νση Δασών Φωκίδας.
Στο πλαίσιο της ανάδειξής τους ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης, η Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας διοργάνωσε εορταστικές εκδηλώσεις στο Μαυρολιθάρι και στην Καστριώτισσα το καλοκαίρι του 2012.Μετά από μελέτη που εκπονήθηκε από την Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας και αιτήματος της στη Γενική Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας, χαρακτηρίστηκαν ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης ο αιωνόβιος πλάτανος που βρίσκεται στην πλατεία Μαυρολιθαρίου και η αιωνόβια πουρνάρα που βρίσκεται στην πλατεία Καστριώτισσας.
Τα αιωνόβια αυτά δέντρα αποτελούν μεμονωμένα στοιχεία της φύσης με ιδιαίτερη οικολογική, βιολογική, επιστημονική και αισθητική αξία, διαθέτουν σημαντικό μνημειακό χαρακτήρα και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την ιστορική και πολιτισμική ταυτότητα του τόπου, καθώς ο πλάτανος συνδέεται με τον αντιστασιακό αγώνα μιας κι εκεί συναντήθηκαν ο Άρης Βελουχιώτης και  ο Ναπολέων Ζέρβας και σχεδίασαν την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου.
Βασικοί άξονες για την διαχείριση των παραπάνω διατηρητέων μνημείων της φύσης είναι:

• η διατήρηση των αιωνόβιων δένδρων και η προστασία τους από επεμβάσεις στον κορμό, το ριζικό σύστημα και την κόμη καθώς και από παρεμβάσεις στην υδρολογική κατάσταση και την περιβάλλουσα ζώνη προστασίας που ενδέχεται να προκαλέσουν υποβάθμιση ή να θέσουν σε κίνδυνο την υπόσταση του μνημείου. Η ανάδειξή τους και η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο από την αρμόδια υπηρεσία.
• η αξιοποίησή τους για την αναψυχή των κατοίκων και επισκεπτών, αποκλειστικά μέσω της παρατήρησης των δένδρων, της φωτογράφησής τους και της χρήσης του υπόσκιου χώρου και όχι με οποιονδήποτε άλλο τρόπο ή μέσο αναψυχής που ενδέχεται να βλάψει τα δένδρα και την περιβάλλουσα ζώνη προστασίας.
• τα μνημεία να αποτελούν σημεία αναφοράς δραστηριοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

Για τη διατήρηση και την προστασία των μνημείων επιβάλλονται όροι, περιορισμοί και απαγορεύσεις. Επιπλέον, επιβάλλεται η άμεση λήψη και υλοποίηση μέτρων προστασίας και ανάδειξης των προστατευόμενων δένδρων. Επιπροσθέτως, θα πρέπει να γίνεται τακτική παρακολούθηση και φυτοϋγειονομικός έλεγχος των δένδρων από την αρμόδια υπηρεσία, εφόσον κριθεί απαραίτητο.
Η διαχείριση των παραπάνω Διατηρητέων Μνημείων της Φύσης ανατίθενται στο Δασαρχείο Άμφισσας στην χωρική αρμοδιότητα του οποίου ανήκουν αυτά. Τα αναγκαία έργα προστασίας και ανάδειξης μπορούν να εκτελούνται από το Δήμο Δελφών μετά από ειδικές μελέτες που θα εγκρίνονται από τη Δ/νση Δασών Φωκίδας.
Στο πλαίσιο της ανάδειξής τους ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης, η Περιφερειακή Ενότητα Φωκίδας διοργάνωσε εορταστικές εκδηλώσεις στο Μαυρολιθάρι και στην Καστριώτισσα το καλοκαίρι του 2012.