ΔΤ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΣΠΑ ΠΕΠ ΠΣτΕ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ
Λαμία , 12-03-2021
Προς :
-Φάνη Σπανό ,Περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας
-Ειδική Διαχειριστική Υπηρεσία Διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράμματος Στερεάς Ελλάδας.
ΕΣΠΑ 2021-2027 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΜΑΔΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Από την :
Περιφερειακή παράταξη «πατρίδα μας η Στερεά»
Κατερίνα Μπατζελή επικεφαλής της παράταξης και τους περιφερειακούς συμβούλους
Νίκο Μπέτσιο, Κώστα Σωτηρόπουλο, Τάσο Βελισσαρίου, Μπάμπη Φάκο και Μάνο Γέμελο
Κοινοποίηση :
-Μαρία Ρουμπελάκη, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη Δ/νση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού
-Αναστάσιος Παπαναστασίου, Αναπληρωτής Προϊστάμενος Γ/Δνσης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Περιβάλλοντος και Υποδομών
-Επικεφαλής περιφερειακών παρατάξεων
-Μέλη Περιφερειακού Συμβουλίου
-Μέλη Οικονομικής Επιτροπής
Θέμα : CONCEP PARER 2027 της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας Ε.Υ.Δ.Ε.Π. Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας (stereaellada.gr)
Ι.ΓΕΝΙΚΑ
Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας ανήκει πλέον την περίοδο 2021-2027 στην κατηγορία των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών της ΕΕ, γεγονός που συνεπάγεται ποσοστό συγχρηματοδότησης της τάξης του 85%. Οι χρηματοδοτικοί πόροι που διατίθενται για τη χρηματοδότηση του νέου Προγράμματος της Περιφέρειας ανέρχονται σε 403.288.795 € Δημόσιας Δαπάνης, από τα οποία 342.795.475 € αποτελούν την Κοινοτική Συνδρομή και 60.493.320 € αποτελούν Εθνική Χρηματοδότηση. Σε σχέση με την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, οι κοινοτικοί πόροι παρουσιάζουν αύξηση κατά 255% (από 96.614.198 € σε 342.795.475 €)
Λαμβάνοντας υπόψη:
α) την εισήγηση του CONCEP PARER τόσο το εθνικό όπως και εκείνου της Περιφέρειας Στερεάς στο οποίο δεν δίνει εικόνα συνολικού προϋπολογισμού και της κατανομής ανά στόχο πολίτικης
β) την έκθεση του ΟΟΣΑ «Regional Policy for Greece Post-2020 REGIONAL PROFILES»
γ) την Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης (ΣΕΣ) 2021-2027
δ)τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και το Ταμείο Ανάκαμψης
ε)την Εθνική Αναπτυξιακή Πολιτική(ΕΠΑ) του Μεσοπρόθεσμου προγράμματος 2022-2025 και το σχέδιο Περιφερειακού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΠΠΑ) Στερεάς Ελλάδας
στ)την αναγκαιότητα συνδυαστικού σχεδιασμού των αναπτυξιακών προγραμμάτων της Περιφέρειας βάση των νέων χρηματοδοτικών Ταμείων και εργαλείων που προτάσσονται από την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία, ώστε να αποφευχθούν αλληλεπικαλύψεις, απώλεια πόρων και χρηματοδοτήσεων, να επιτευχθεί καλύτερη παρακολούθηση και απορροφητικότητα, να χρησιμοποιηθεί η συνολική τεχνική βοήθεια για την ωρίμανση μελετών και έργων αναγκαίων για την προώθηση των αναπτυξιακών πολιτικών.
ζ) των νέων ευρωπαϊκών και εθνικών πολιτικών αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών στα πλαίσια των κλιματικών αλλαγών ,όπου η παράταξη μας έχει καταθέσει πρόταση την οποία και θα επικαιροποιήσει σε επόμενη φάση μετά τον εθνικό κεντρικό σχεδιασμό που θα περιλαμβάνει τα τομεακά προγράμματα διαχείρισης υδάτινων πόρων και υποδομών αλλά και εκείνων της Γενικής Γραμματείας Προστασίας ΦΚ
η) των παρατηρήσεων μας και προτάσεων που καταθέσαμε στην διαβούλευση για το Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΠΠΑ) 2022-25 της Περιφέρειας Στερεάς http://www.opengov.gr/pste/?p=7030&cpage=1#comment-26342
θ)την ενημέρωση για την υλοποίηση του τρέχοντος ΕΣΠΑ-ΠΕΠ και των δεσμεύσεων που θα μεταφερθούν στην επόμενη προγραμματική περίοδο 2027
ι) την νομοθέτηση ουσιαστικής αποκέντρωσης αρμοδιοτήτων προς την Αυτοδιοίκηση α και β βαθμού με πολιτικές-μεταξύ των οποίων εκείνων της Παιδείας , Υγείας, Περιβάλλοντος και Ενεργειακής Χωροταξίας- και χρηματοδοτήσεις ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της Περιφερειακής Διακυβέρνησης όπως αυτή κατοχυρώνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Οι πέντε (5)Στόχοι Πολιτικής(ΣΠ) που πρέπει να υλοποιηθούν είναι:
1) Μια εξυπνότερη Ευρώπη -καινοτόμος και έξυπνος οικονομικός μετασχηματισμός.
2) Μια πιο «πράσινη» Ευρώπη με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
3)Μια πιο διασυνδεδεμένη Ευρώπη-κινητικότητα και περιφερειακές διασυνδέσεις ΤΠΕ.
4) Μια πιο κοινωνική Ευρώπη-υλοποίηση του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.
5) Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της-βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών χάρη σε τοπικές πρωτοβουλίες.
ΙΙ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ και ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ της περιφερειακής παράταξης «πατρίδα μας η Στερεά»
Εκ μέρους της παράταξης μας προτείνονται στην 1η φάση της διαβούλευσης πολιτικές και δράσεις βάση των προτεραιοτήτων μας ,οι οποίες μπορούν να ενταχθούν στο γενικό πλαίσιο πολιτικών όπως αυτών που αναφέρονται στην εισήγηση(ΣΠ1-5) αλλά και σε μεταγενέστερη φάση να ενταχθούν στους 5 προαναφερόμενους τομείς, στους άξονες αυτών και στα εξειδικευμένα προγράμματα, όπως αυτά θα περιγραφθούν και θα προϋπολογιστούν σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο.
Να επισημανθεί ότι η κατανομή του προϋπολογισμού ανά Ταμείο και τομέα (ΣΠ1,ΣΠ2,ΣΠ3,ΣΠ4,ΣΠ5)θα γίνει και «βάση των προϋποθέσεων θεματικής συγκέντρωσης που παραμένουν ως υποχρέωση τόσο στο ΕΤΠΑ όσο και στο ΕΚΤ+ αλλά με αλλαγές σε σχέση με την προγραμματική περίοδο 2014-2020. Η θεματική συγκέντρωση μπορεί να υπολογιστεί είτε σε επίπεδο χώρας είτε σε επίπεδο κατηγορίας Περιφερειών. Για την Ελλάδα που έχει κατά κεφαλή ΑΕΠ κάτω από 75%, η θεματική συγκέντρωση υπολογίζεται σε επίπεδο χώρας» (σελ.11 ,12,14,18 της εισήγησης) .
Α.ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ
Το πλαίσιο των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Αναπτυξιακού μοντέλου και Ανθεκτικότητας δεν μπορεί να δίνει υπέρμετρο βάρος μόνο στην αντιμετώπιση της πρώτης βασικής πρόκλησης εκείνου της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της οικονομίας. Ισόρροπα θα πρέπει να προσεγγίζει και να απαντά και στην πρόκληση της άσκησης κοινωνικής πολιτικής, της ανάσχεση της δημογραφικής γήρανσης της χώρας και της Περιφέρειας.
Η Πολιτεία οφείλει να εγγυάται την καθολική φροντίδα και την αξιοπρεπή διαβίωση των πολιτών .Είναι αναγκαία η συγκρότηση ενός νέου πλέγματος Κοινωνικής Ασφάλειας ,όχι μόνο της ακραίας φτώχειας. Ένα σύστημα με την εξασφάλιση κοινωνικού μισθού, διασφάλισης αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης. Συγκροτείται αυτό από ένα εισόδημα έκτακτης ανάγκης και συμπληρώνεται από την πρόσβαση σε βασικά αγαθά, στέγαση ,ηλεκτροδότηση, ύδρευση και διαδίκτυο.
Ανάπτυξη ενός συνεκτικού Εθνικού Οικοσυστήματος Κοινωνικής Οικονομίας και Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας με Περιφερειακή δομή και λειτουργία.
Δράση 1. Ανάπτυξη ενός Οικοσυστήματος Κοινωνικής Καινοτομίας.
Αύξηση των θέσεων εργασίας και προώθηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας.
Ο τομέας της κοινωνικής επιχειρηματικότητας έχει ήδη αναγνωρισθεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο ως κρίσιμος πόλος για την βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς.
Η ανάπτυξη του οικοσυστήματος της Κοινωνικής Καινοτομίας επιδιώκει την πολύπλευρη ενίσχυση της ικανότητας της οικονομίας να δρα για την εύρεση νέων αποτελεσματικότερων λύσεων πρόληψης και αντιμετώπισης σύνθετων κοινωνικών προκλήσεων, μέσω:
▪ της ενίσχυσης της ικανότητας των οργανώσεων του τρίτου τομέα (εθελοντικές οργανώσεις και κοινωφελή ιδρύματα) και των κοινωνικών επιχειρήσεων (social enterprises)10 να παράγουν κοινωνική καινοτομία, δηλαδή να αναπτύσσουν καινοτόμες υπηρεσίες κοινωνικής υποστήριξης και φροντίδας είτε για την κάλυψη αναγκών που δεν καλύπτονται έως σήμερα είτε για την αποτελεσματικότερη κάλυψη αναγκών που καλύπτονται ανεπαρκώς,
▪ της προαγωγής των κοινωνικών επενδύσεων (social investment) για την δημιουργία νέων χρηματοδοτικών εργαλείων που θα υποστηρίζουν στοχευμένα τα καινοτόμα κοινωνικά προγράμματα.
Να σημειωθεί ότι στην ΕΕ ως κύριος μηχανισμός ανάπτυξης του Εθνικού Οικοσυστήματος Κοινωνικής Καινοτομίας προτείνεται η δημιουργία ενός Ταμείου Κοινωνικής Καινοτομίας (Social Innovation Fund), το οποίο θα μοχλεύσει πόρους από διαφορετικές πηγές (πόροι Ταμείου Ανάκαμψης, πόροι ΕΣΠΑ 2021-2027, εθνικοί πόροι, πόροι από προγράμματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ιδιωτικών επιχειρήσεων, χορηγίες κοινωφελών ιδρυμάτων κοκ).
Δράση 2. Ενεργοποίηση των ληπτών τακτικών και έκτακτων επιδομάτων ανεργίας
Αύξηση των θέσεων εργασίας και προώθηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας.
Η ενεργοποίηση (activation) των ληπτών τακτικών και έκτακτων επιδομάτων ανεργίας απορρέει από την ανάγκη άμεσης ενσωμάτωσής τους στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό. Πρέπει να προωθηθεί μέσω μίας άμεσης μεταρρύθμισης του Συστήματος Επιδότησης της Ανεργίας, που θα επιτρέψει στους δικαιούχους των επιδομάτων αφενός να απεγκλωβισθούν από ενδεχόμενες «παγίδες της φτώχειας», αφετέρου να ενδυναμώσουν τις δεξιότητες κοινωνικής και οικονομικής συμμετοχής τους αξιοποιώντας προγράμματα ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης για να ενταχθούν στην αγορά εργασίας.
Δράση 3. Ενεργοποίηση των ληπτών προνοιακών παροχών
Αύξηση των θέσεων εργασίας και προώθηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας.
Η ενεργοποίηση (activation) των ληπτών προνοιακών παροχών απορρέει από την ανάγκη άμεσης ενσωμάτωσής τους στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό. Πρέπει να προωθηθεί μέσω μίας άμεσης μεταρρύθμισης του Συστήματος Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος, που θα επιτρέψει στους δικαιούχους κοινωνικών παροχών / υπηρεσιών από τους τρεις πυλώνες του Συστήματος:
▪ να απεγκλωβισθούν από ενδεχόμενες «παγίδες της φτώχειας» που δημιουργούν εξάρτηση από δημόσιες μη ανταποδοτικές πολιτικές
▪ να ενδυναμώσουν τις δεξιότητες κοινωνικής και οικονομικής συμμετοχής τους αξιοποιώντας προγράμματα ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης για να ενταχθούν και να παραμείνουν ενεργοί – εφόσον είναι ικανοί και διαθέσιμοι προς εργασία – στην αγορά εργασίας.
Δράση 4. Πρόσβαση του πληθυσμού σε ποιοτικές υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας .
Αύξηση της πρόσβασης σε αποτελεσματικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνικές πολιτικές.
H πρόσβαση του πληθυσμού (όχι μόνο των ευπαθών ομάδων) σε ποιοτικές υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας (κατ’ οίκον, ανοικτή και κλειστή φροντίδα) πρέπει να προωθηθεί μέσω της δημιουργίας ενός μηχανισμού διασφάλισης εθνικών προδιαγραφών ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Υπό αυτό το πρίσμα, η ανάπτυξη ενός Εθνικού Πλαισίου Ποιότητας Κοινωνικών 8 Υπηρεσιών («Χάρτης Ποιότητας των Κοινωνικών Υπηρεσιών» με όργανα ελέγχου, εγχειρίδια μεθοδολογίας, έντυπα κριτηρίων, οδηγίες αυτοαξιολόγησης και εξωτερικής αξιολόγησης) προκρίνεται ως μία από τις άμεσες προτεραιότητες παρέμβασης με στόχο την πιστοποίηση κάθε φορέα παροχής οργανωμένων υπηρεσιών φροντίδας και την παρακολούθηση του ανά τακτά διαστήματα.
Δράση 5. Πρόσβαση των ευπαθών ομάδων σε υπηρεσίες υποστήριξης της φερεγγυότητας.
Αύξηση της πρόσβασης σε αποτελεσματικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνικές πολιτικές. Η υποστήριξη της φερεγγυότητας των ευπαθών ομάδων πρέπει να προωθηθεί μέσω της ανάπτυξης ενός περιφερειακού Δικτύου υπηρεσιών πρόληψης και καταπολέμησης της υπερχρέωσης, που εξυπηρετεί τους ακόλουθους στόχους
-ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και επιμόρφωση των ωφελούμενων σε θέματα ορθολογικής διαχείρισης χρημάτων και συνετής καταναλωτικής συμπεριφοράς
-καθοδήγηση των νοικοκυριών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες διαχείρισης του προϋπολογισμού τους και κινδυνεύουν άμεσα με υπερχρέωση
-υποστήριξη των νοικοκυριών που βρίσκονται σε οριστική αδυναμία αποπληρωμής των χρεών τους.
Δράση 6. Ανάπτυξη του οικοσυστήματος των Οικογενειακών Πολιτικών με έντονο δημογραφικό αντίκτυπο σε περιφερειακό επίπεδο.
Αύξηση της πρόσβασης σε αποτελεσματικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνικές πολιτικές.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η οικονομική κρίση έχει αυξήσει τα ποσοστά των οικογενειών που αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού και περιλαμβάνουν: α) τις Μονογονεϊκές οικογένειες (μονογονέας θεωρείται ο γονέας που ασκεί εξ ολοκλήρου την γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου του, δηλαδή του τέκνου που δεν έχει συμπληρώσει την ηλικία των 18 ετών), β) τις Τρίτεκνες οικογένειες (οικογένειες με τρία ανήλικα τέκνα), γ) τις Πολύτεκνες οικογένειες (οικογένειες με τέσσερα ανήλικα τέκνα και άνω).
Επισημαίνεται, ότι η Ελλάδα δεν διαθέτει ούτε εθνικό /περιφερειακό επιτελικό φορέα για την υποστήριξη των δικαιωμάτων των οικογενειών), ούτε φορέα τεκμηρίωσης σχετικών πολιτικών (με τη μορφή π.χ. ενός Παρατηρητηρίου Οικογενειακών και Δημογραφικών Πολιτικών). Από την άλλη πλευρά, η πολιτεία διαθέτει ένα περιθωριακό ποσοστό του ΑΕΠ για την προστασία του παιδιού και της οικογένειας.
Η περιφέρεια μπορεί να συγκροτήσει ένα αντίστοιχο παρατηρητήριο
Ενίσχυση των περιφερειακών δομών στήριξης παιδιών και οικογενειών καθώς οι ραγδαίες αλλαγές, λόγω της πανδημίας, της τέταρτης βιομηχανικής-ψηφιακής επανάστασης και της αύξησης της τηλεργασίας στις γυναίκες ενέχουν τον κίνδυνο επιστροφής σε παρωχημένα μοντέλα, όπου η φροντίδα του πρωταρχικού κοινωνικού κυττάρου, της οικογένειας, ήταν προσωπική ευθύνη των γυναικών σε καθεστώς απλήρωτης η αδήλωτης μισθωτής εργασίας
Δράση 7: Ανάπτυξη των Πολιτικών Καταπολέμησης των γενικών και ειδικών Διακρίσεων και την Κοινωνική Ενσωμάτωση προσφύγων-μεταναστών στις τοπικές κοινωνίες (π.χ. στην εκπαίδευση, σε συμβουλευτικές υπηρεσίες, στην απασχόληση, στην στέγαση) σε βάρος συγκεκριμένων ομάδων (π.χ. άτομα με αναπηρία, άστεγοι, Ρομά, μετανάστες, πρόσφυγες κλπ.)
Δράση 8: Δημιουργία Διαδημοτικού Κοινωνικού Δικτύου με στόχο την ομογενοποίηση της κοινωνικής πολιτικής σε τοπικό επίπεδο για ένα ολοκληρωμένο, διαλειτουργικό και αποτελεσματικό κοινωνικό δίχτυ ασφάλειας και την ολοκληρωμένη στήριξη των ευπαθών ομάδων πληθυσμού.
Δράση 9: Τοπική Ανάπτυξη με πρωτοβουλία των Τοπικών Κοινοτήτων (ΤΑΠΤΟΚ)
Η δημιουργία μιας κοινωνικής – αναπτυξιακής ΤΑΠΤΟΚ που θα είναι πρωτοπόρα και θα συμβάλλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη της περιοχής. Προβληματικές Δημοτικές Ενότητες σύμφωνα με το ΠΕΠ Στερεάς που γειτνιάζουν και μπορούν να αποτελέσουν ενιαίο χώρο παρέμβασης.
Το κοινωνικό – αναπτυξιακό ΤΑΠΤΟΚ μέσω της αναπτυξιακής σύμπραξης που θα δημιουργηθεί μπορεί να υλοποιηθεί ταυτόχρονα με το LEADER (ΕΓΤΑΑ) και να χρηματοδοτηθεί από το ΠΕΠ καθώς και με πόρους του ΕΚΤ και του ΕΤΠΑ με επικεφαλής ταμείο ένα από τα δύο. Το εργαλείο της ΤΑΠΤοΚ κρίνεται χρήσιμο για να ενισχυθεί το τοπικό δυναμικό ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τις προκλήσεις μέσα από εστιασμένες στρατηγικές που θα υποστηρίξουν τις δυνατότητες ενδογενούς ανάπτυξης, θα ενισχύσουν την καλλιέργεια ικανοτήτων σε τοπικό επίπεδο και θα προωθήσουν τη συμπλήρωση και διαφοροποίηση της τοπικής οικονομικής δραστηριότητας.
Δράση 10: Ανάπτυξη συστήματος internet , ασύρματου και ενσύρματου σε κάθε σημείο της Στερεάς, με την ταυτόχρονη ανάπτυξη δικτύου τεχνολογιών για την παροχή βοήθειας και προστασίας σε ΑΜΕΑ και άτομα τρίτης ηλικίας.
Β.ΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΕΚΣΥΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ.
Δράση 1:Ενεργειακή αναβάθμιση επαγγελματικών κτιρίων
-Μέτρα αντιμετώπισης της ενεργειακής φτώχειας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις
-Διαμόρφωση εξειδικευμένων προγραμμάτων ενεργειακής αναβάθμισης επαγγελματικής στέγης με επιπρόσθετους συντελεστές και επιχορηγήσεις για περιφέρειες/περιοχές που υπόκειται σε ενεργειακό μετασχηματισμό όπως ΑΠΕ και σε κλάδους με υψηλό κόστος ενέργειας.
-Επιδότηση αντικατάστασης ενεργοβόρων μηχανημάτων με άλλα υψηλής ενεργειακής απόδοσης
-Αποσβέσεις για δαπάνες εξοικονομήσεις ενέργειας και εγκατάσταση ΑΠΕ για χρήση net metering όπως και συμμετοχής σε ενεργειακές κοινότητες.
Δράση 2: Ψηφιακός μετασχηματισμός
-Εκπόνηση μίας σύνθετης Στρατηγικής Ψηφιακού Μετασχηματισμού για τις μικρές επιχειρήσεις με παρεμβάσεις επικεντρωμένες στο επίπεδο των επιμέρους τομέων, διευκόλυνσης της ψηφιακής μετάβασης τους και της υιοθέτησης κομβικών ψηφιακών τεχνολογιών.
-Στοχευμένες πολιτικές ψηφιακές ανάπτυξης ιδιαίτερα για τις μικρές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς υψηλής και μέσης τεχνολογικής εξειδίκευσης
-Διαμόρφωση ψηφιακών κέντρων (digital hubs for non-tech SMEs) και υποδομών επιμόρφωσης, επίδειξης και πιλοτικής χρήσης νέων ψηφιακών τεχνολογιών που θα παρέχουν πρόσβαση σε τεχνολογικές υποδομές και εργαλεία για πολύ μικρές επιχειρήσεις -μη τεχνολογικές επιχειρήσεις.
Δράση 3: Ψηφιακές δυνατότητες της εκπαίδευσης ,της κατάρτισης, νέες δεξιότητες και της εργασιακής επανένταξης .
-Ψηφιοποίηση όλων των επιπέδων εκπαίδευσης
-Μεταρρυθμίσεις που αυξάνουν την ελκυστικότητα και αποτελεσματικότητα της επαγγελματικής κατάρτισης
-Σύγχρονα προγράμματα κατάρτισης και επανένταξης στην εργασία
-Σύζευξη των προγραμμάτων κατάρτισης βάση των αναγκών των επιχειρήσεων και των προγραμμάτων υψηλής εξειδίκευσης και ζήτησης στην αγορά εργασίας.
Γ. ΑΓΡΟΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ –ΚΑΠ 2027- ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ -ΟΧΕ
Οι προοπτικές της εθνικής και περιφερειακής αγροτικής οικονομίας συνδέονται άμεσα και με το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο της ΚΑΠ 2027. Προβλέπεται στα πλαίσια της εθνικής στρατηγικής πρότασης, η κατοχύρωση περιφερειακών μοντέλων αγροτικής ανάπτυξης που βασίζονται σε επιχειρησιακό σχέδιο στο οποίο θα περιγράφονται οι επιμέρους πολιτικές και ο τρόπος χρηματοδότησής τους από δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους. Μοντέλο το οποίο θα τεθεί σε ανοικτή διαβούλευση εκ μέρους μας. Σε κάθε περίπτωση οι βασικοί υποχρεωτικοί μηχανισμοί της ΚΑΠ 2027 είναι η σαφής διασύνδεση των εθνικών και περιφερειακών μοντέλων με τις κλιματικές αλλαγές, την καινοτομία, την αγροτική ασφάλιση, την προστασία του εμπορίου των αγροτικών προϊόντων από αθέμιτες πρακτικές των εφοδιαστικών αλυσίδων, τη δυνατότητα νέων χρηματοδοτικών εργαλείων στήριξης των αγροτικών εισοδημάτων πέρα εκείνων που προβλέπονται από την ΚΑΠ, την ευελιξία μεταφοράς πόρων μεταξύ των κοινοτικών επιδοτήσεων και των πόρων αγροτικής ανάπτυξης βάσει επιχειρησιακού σχεδιασμού.
Δυναμικές αγροτικές περιοχές της Στερεάς Ελλάδας, όπως η ευρύτερη περιοχή του Βοιωτικού Κηφισού και της Κωπαΐδας, η ευρύτερη περιοχή του Σπερχειού, οι εύφορες περιοχές της βόρειας Εύβοιας, αλλά και οι μικρότερης εμβέλειας, αλλά πολύ σημαντικές αγροτικές περιοχές της Περιφέρειας έχουν όλα τα στοιχεία για να παίξουν τον σύγχρονο ρόλο τους, σε νέα σύγχρονη αναπτυξιακή βάση, μέσω του σχεδιασμού ενός Ειδικού Προγράμματος που θα συμβάλλει στην παραγωγική ανασυγκρότησή της με:
την παραγωγή καινοτόμων τροφίμων που έχει ανάγκη η αγορά σε εθνικό και διεθνές επίπεδο,
την συνεργασία των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων της χώρας με τις επιχειρήσεις της περιοχής
την ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας
την ανάπτυξη σύγχρονων συστημάτων εμπορίας και μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων, για την ενίσχυση της εξωστρέφειας.
Πως υλοποιούνται οι στόχοι προτεινόμενοι στόχοι με βάση τα νέα δεδομένα:
Δράση 1: Αγροδιατροφικη ζώνη Καινοτομίας Στερεάς Ελλάδας.
Για την καινοτομική αναδιοργάνωση του πρωτογενούς τομέα θα δημιουργήσουμε Αγροδιατροφική Ζώνη Καινοτομίας Στερεάς Ελλάδας. Στόχος είναι η διαμόρφωση ισχυρού brand name για τη Στ. Ελλάδα ως περιοχής παραγωγής ποιοτικών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων. Καρδιά της Αγροδιατροφικής Ζώνης Καινοτομίας, αλλά και εργαλείο υλοποίησης της νέας ΚΑΠ θα αποτελέσουν οι οργανωμένες κοιτίδες αγροτικής καινοτομίας AGRO LIVING LABS (ALL) που θα παρέχουν εργαστηριακές και συμβουλευτικές υπηρεσίες στον αγροτικό τομέα, τη βιομηχανία τροφίμων & ζωοτροφών και τον κλάδο της προστασίας του περιβάλλοντος. Θα παρέχουν εκείνες τις συμβουλευτικές υπηρεσίες για την εφαρμογή των νέων απαιτήσεων της ΚΑΠ 2020.
Δράση 2: Ίδρυση Αγροτικού Κέντρο
Yπόδειγμα αειφόρου διαχείρισης του πρωτογενούς τομέα και με την ανάπτυξη ενός eco-industrial park (οικολογικού επιχειρηματικού πάρκου) που θα αποτελεί σύμπραξη φορέων του δημοσίου, του ιδιωτικού τομέα και μη κερδοσκοπικών οργανισμών.
Δράση 3: Ευφυής Γεωργία και Κυκλική Βιοοικονομία-SmartBIC
Το έργο στοχεύει στη τη δημιουργία μιας σύγχρονης ερευνητικής υποδομής στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας στοχευμένη στις τεχνολογίες και συστήματα ευφυούς αγροτικής παραγωγής και κυκλικής βιοοικονομίας. Η προτεινόμενη ερευνητική υποδομή θα επεκτείνει, θα συνδυάζει και θα δικτυώνει τη βασική ερευνητική υποδομή που έχει το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών στην Κωπαϊδα (Αλίαρτο)και με νέες υποδομές στα νέα τμήματα σε Θήβα και Άμφισσα.
Είναι σκόπιμο η Περιφέρεια να συνδεθεί με το κέντρο αυτό και να πολλαπλασιάσει τα θετικά αποτελέσματα του για το σύνολο του αγροδιατροφικού κλάδου .
Οι κύριοι στόχοι του SmartBIC είναι:
-στήριξη των ερευνητικών προτεραιοτήτων του τομέα της αγροδιατροφής στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, όπως αυτά έχουν περιγραφεί στις στρατηγικές RIS3
-βελτίωση των μηχανισμών ανταλλαγής γνώσεων μεταξύ των ερευνητικών εταίρων που συμμετέχουν, αλλά και το ευρύτερη ερευνητική κοινότητα της αγροδιατροφής στην Ελλάδα, και να πολλαπλασιάσει τα οφέλη της γεωργικής έρευνας για τους τελικούς χρήστες του κλάδου της αγροδιατροφής
-ανάπτυξη μακροπρόθεσμων λύσεων στρατηγικού σχεδιασμού της γεωργικής έρευνας στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας με έμφαση στο συμφέρον του καταναλωτή, καθοδηγούμενη από τις ανάγκες της αγοράς με κοινωνική ευθύνη
-υποστήριξη έξυπνης και πρωτοποριακής έρευνας για την παραγωγή τροφίμων έχοντας υπόψη την κλιματική αλλαγή, τις αυξανόμενες περιβαλλοντικές πιέσεις, τις πολιτικές συνθήκες και την αστάθεια της αγοράς
-πρόσληψη νέου υψηλά καταρτισμένου ερευνητικού προσωπικού στη γεωργική έρευνα για να ενσωματωθούν στην Ερευνητική Υποδομή και να αποφευχθεί η διαρροή υψηλής ποιότητας επιστημονικού προσωπικού στο εξωτερικό
-συνεχής μεταφορά τεχνολογίας μεταξύ ερευνητικών φορέων της Ερευνητικής Υποδομής, μη ακαδημαϊκών φορείς έρευνας και φορέων της αγοράς για την γεφύρωσης των γνώσεών τους.
-προώθηση της κυκλικής οικονομίας που οδηγεί σε μείωση, ανακύκλωση και επαναξιοποίηση αγροκτηνοτροφικών υπολειμμάτων άμεσα ή έμμεσα στην παραγωγική διαδικασία.
Δράση 4:Ολοκληρωμένη Διαχείριση Κωπαΐδας-Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση (ΟΧΕ)
Σύσταση Αναπτυξιακού Οργανισμού Κωπαΐδας στον οποίον θα συμμετέχει η Περιφέρεια, οι τοπικοί Δήμοι, οι οργανώσεις παραγωγών, οι επιχειρήσεις και οι εγκατεστημένοι παραγωγοί. Ο οργανισμός θα δουλεύει με ορθολογικά κριτήρια, θα λειτουργεί προς όφελος των παραγωγών και του δημόσιου συμφέροντος, αφού θα θέσει ως βασικές προτεραιότητες την υλοποίηση των αναγκαίων έργων υποδομής (κλειστό σύστημα αγωγών με ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης), έργα διαχείρισης των νερών των οποίων μεγάλο μέρος χάνεται ή πλημμυρίζει τις παραγωγικές εκτάσεις, τη διασύνδεση με τις άλλες αγορές της Περιφέρειας και της Αθήνας, την παροχή κινήτρων στους παραγωγούς, τη δημιουργία μονάδων τυποποίησης, μεταποίησης και προώθησης των προϊόντων τους, συνέργειες με τον ιδιωτικό τομέα, τον προσδιορισμό των ανταποδοτικών τελών άρδευσης. Κυρίως θα έχει τη δυνατότητα ένταξης σε ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης επιχειρησιακών επενδύσεων, του Ταμείου Υποδομών, της Αναπτυξιακής Τράπεζας και των συμπληρωματικών χρηματοδοτικών εργαλείων και πολιτικών που έχουν προκύψει από την μετά convid 19 εποχή .
Δράση 4:Ασφάλιση αγροτικού εισοδήματος από κλιματολογικές επιπτώσεις και διακύμανση των τιμών
Στα πλαίσια της διαμόρφωσης του νέου Στρατηγικού Σχεδιασμού για την Αγροτική οικονομία, του Νέου ΕΣΠΑ 2027,Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και του Περιφερειακού Μοντέλου ενόψει της νέα ΚΑΠ 2027, προτείνουμε:
Σύστημα συμπληρωματικής αγροτικής ασφάλισης εισοδήματος από κλιματικές αλλαγές και διακύμανση των τιμών – κατ’ αρχάς πιλοτικό – σε περιφερειακό επίπεδο σε συνεργασία της Περιφέρειας, ΕΛΓΑ, Οργανώσεων Παραγωγών, αγροτοδιατροφικών επιχειρήσεων, χρησιμοποιώντας όλες τις δυνατότητες των νέων χρηματοδοτικών μέσων, ευρωπαϊκών και εθνικών, τα οποία θα εντάσσονται στις νέες απαιτήσεις και στόχους του Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης και της ΚΑΠ.
Δράση 5: Κτηνοτροφικά πάρκα
Σύσταση Κτηνοτροφικών Πάρκων (ΚΠ) σε βοσκοτόπια, στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές. Τα κτηνοτροφικά πάρκα μπορεί να αποτελέσουν τη βάση για την πραγματική μορφή συμβολαϊακής γεωργίας, η οποία αρχίζει από τις συνέργειες και την στήριξη των κτηνοτρόφων, των Ομάδων Παραγωγών τους(ΟΠ) , των προμηθειών τους, των συνεργαζόμενων τυροκομείων και των εξαγωγικών σχημάτων τους. Τα ΚΠ μπορεί να συσταθούν ως μία ειδική μορφή ΣΔΙΤ (πχ. δήμου, ομάδων παραγωγών, επιστημονικών φορέων και mentor) και να χρηματοδοτούνται από ειδικά τραπεζικά προγράμματα που θα στηρίζουν και την μόχλευση κοινοτικών και εθνικών πόρων.
Δράση 6: Διαχείριση αρδευτικών υδάτων και στα πλαίσια της αντιμετώπισης των κλιματικών αλλαγών:
Καινοτομία έξυπνης γεωργίας – διαχείριση αρδευτικών υδάτων: Μείωση κατά 20% του νερού που χρησιμοποιείται για την άρδευση βάσει πιλοτικού προγράμματος. Μια πρώτη προσέγγιση εφαρμογής είναι η ενίσχυση των συστημάτων σε όλες οι περιοχές με κλειστά κυκλώματα άρδευσης, όπως η περιοχή της Χαιρώνειας, της Λιβαδειάς, του Ορχομενού και με επέκταση στην Ανθήλη και στο Δομοκό, συνολικής έκτασης 30.000 στρεμμάτων.
Επενδύσεις στα κεντρικά αρδευτικά συστήματα: Στόχος είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση σε κάθε ΤΟΕΒ της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας ενός συλλογικού ενεργειακού έργου για την μείωση των αρδευτικών τελών έως 80%. Η δράση αυτή θα έχει τεράστιο όφελος στο εισόδημα των αγροτών, καθώς επίσης και τεράστιο περιβαλλοντικό όφελος από την μείωση των ορυκτών καυσίμων στην άρδευση των χωραφιών. Οι επενδύσεις αυτές θα συνδυαστούν και με την χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) – ενεργειακές κοινότητες, φωτοβολταϊκά, βιομάζα – και καινοτομικά συστήματα διανομής.
Δ. KAINOTOMIA -ΠΑΡΚΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ.
Δράση 1: Πανελλήνια ΄Εκθεση Λαμίας -ΠΕΛ
Στόχος είναι ο σχεδιασμός ενός φιλικού προς το περιβάλλον και υπερσύγχρονου, εμβληματικού, εκθεσιακού ,τεχνολογικού και συνεδριακού κέντρου με τα υψηλότερα πρότυπα, καθώς και η βέλτιστη λειτουργικότητα των εγκαταστάσεών του, σε συνδυασμό με ένα αστικό πάρκο πρασίνου για χρήση από τους πολίτες.
Δράση 2: Δημιουργία Ζώνης Καινοτομίας Στερεάς Ελλάδος
Σε συνεργασία και με τις άλλες όμορες περιφέρειες και κυρίως με την Αττική, όπου συνδεόμαστε με την κοινή βιομηχανική Μητροπολιτική Περιοχή Αττικής, θα διεκδικήσουμε τη δημιουργία Ζώνης Καινοτομίας Στερεάς Ελλάδος, στα πλαίσια μιας Στρατηγικής Καινοτομίας, που θα μετατρέψει τη Στερεά Ελλάδα σε Ζώνη της Καινοτομίας της κεντρικής και νότιας Ελλάδας.
Θα συνδέεται με:
I. Κέντρα Καινοτομίας και υποστήριξης νεοφυών καινοτόμων επιχειρήσεων Στερεάς Ελλάδας στα μεγάλα αστικά κέντρα της Περιφέρειας (Λαμία, Χαλκίδα, Θήβα, Λιβαδειά, Άμφισσα)
Η έξυπνη δικτύωση με στόχο τη σύνδεση έρευνας – τεχνολογίας με τη βιομηχανία και τις ανάγκες της των τεχνολογικών, ερευνητικών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της περιφέρειας, αλλά και της χώρας με τις εκατοντάδες ΜΜΕ, αλλά και άλλες πολύ σημαντικές επιχειρήσεις των Θηβών – Οινοφύτων – Σχηματαρίου – Χαλκίδας, που αποτελούν την βιομηχανική καρδιά της χώρας, θα μπορούσε να αποτελέσει την αιχμή του δόρατος της Ζώνης Καινοτομίας Στερεάς Ελλάδας.
ΙΙ. Κλαδικά Πάρκα
α)Στην Εύβοια δημιουργία Θερμαλιστικού Πάρκου (το οποίο θα περιλαμβάνει παράρτημα και στη Φθιώτιδα) με την ενίσχυση από ένα Ερευνητικό Ινστιτούτο Θερμαλισμού και ένα Ερευνητικό Ινστιτούτο Ενέργειας.
β)Στην Βοιωτία, ανάπτυξη Πάρκου Καινοτομίας, το οποίο θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της Βιομηχανικής Δραστηριότητας της περιοχής αλλά και την υποδοχή νέων επενδύσεων σε συνεργασία και με το Πανεπιστήμιο. Επιπλέον προτείνεται η δημιουργία Ινστιτούτου Ζωικής παραγωγής και Κέντρου Εκπαίδευσης σε νέες τεχνολογίες STEM (βασισμένο στη δομή του Δήμου Λεβαδέων και τη συνεργασία με το Παράρτημα της ΑΣΠΑΙΤΕ).
γ)Στην Φωκίδα, θα συνεχίσει η ενίσχυση όλων των δραστηριοτήτων που έχουν επιτευχθεί στο παρελθόν και θα ενισχυθεί από το Ινστιτούτο προστασίας και προβολής της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και το Ινστιτούτο Ιχθυοκαλλιέργειας, σε συνεργασία με τα Ακαδημαϊκά Ιδρύματα της Περιφέρειας.
δ)Στην Ευρυτανία, θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο πλούσιο και απαράμιλλης ομορφιάς περιβάλλον, ιδρύοντας Ινστιτούτο Δασικής Τεχνολογίας και Προστασίας
ε)Στην Βοιωτία Ινστιτούτο Ανάδειξης Εκκλησιαστικής Κληρονομιάς
στ)Στην Φθιώτιδα δημιουργία ενός Ερευνητικού Κέντρου, στην Πανελλήνια Έκθεση Λαμίας (ΠΕΛ) στο οποίο θα ενσωματώνονται όλα τα Ινστιτούτα, θα έχει διεθνή χαρακτήρα και θα αποτελεί τον κόμβο( hub) της έρευνας της Στερεάς Ελλάδας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Ε.ΠΡΑΣΙΝΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Δράση 1: Υιοθέτηση μίας οριζόντιας Στρατηγικής πρόληψης και καταπολέμησης της Ενεργειακής Φτώχειας με την συμμετοχή και των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο σε νέο ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον.
Ειδικότερα προτείνεται ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα μετάβασης σε πράσινες πόλεις και σε κλιματική ουδετερότητα που θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με αξιοποίηση των ΑΠΕ, την επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου σε όλους τους δήμους, την ενεργειακή αναβάθμιση δημοτικών υποδομών, τη δημιουργία τοπικών δημοτικών δικτύων για την ηλεκτροκίνηση, τη λειτουργία συστημάτων παρακολούθησης του ενεργειακού αποτυπώματος πόλεων, κλπ
Δράση 2: Θέσπιση παρατηρητηρίου μετάβασης στην κυκλική οικονομία με στόχο την βελτίωση της ποιότητας των στοιχείων και παρακολούθησης των ολοκληρωμένων πολιτικών.
Δράση 3: Υιοθέτηση ενός Ολοκληρωμένου Προγράμματος Εκσυγχρονισμού τουριστικών επιχειρήσεων με έμφαση στις ενεργειακές αναβαθμίσεις / ενεργειακά κτίρια / τουριστικές εγκαταστάσεις μηδενικού ή σχεδόν μηδενικού ενεργειακού αποτυπώματος / χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Δράση 4: Ένταξη της κλιματικής ανθεκτικότητας οργανικά ως μέρος της στρατηγικής περιβαλλοντικής αξιολόγησης και ανάπτυξης και κοινή προσέγγιση για χρηματοδότηση.
Δράση 5: Βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών για διασφάλιση της συμμόρφωσης και την ανταλλαγή πληροφοριών στον τομέα του περιβάλλοντος και τη Δημιουργία σχετικής βάσης περιβαλλοντικών δεδομένων για την ενίσχυση των δυνατοτήτων των περιβαλλοντικών επιθεωρητών καθώς και των επιθεωρητών του ιδιωτικού τομέα .
Δράση 6: Στρατηγική Διαχείριση υγρών και στερεών απόβλητων. Αφορά μεταξύ άλλων τη διαχείριση υπολείμματος στερεών αποβλήτων, την παραγωγή εναλλακτικών καυσίμων από τα υπολείμματα των ΚΕΑ και ΑΔΑΥ, τη διαχείριση στερεών και υγρών αποβλήτων των Δήμων και την ολοκλήρωση της εφαρμογής συστημάτων έξυπνης διαχείρισης αποκομιδής και ανακύκλωσης.
Δράση 7: Υιοθέτηση δράσεων χάραξης και διευθέτησης των υδατορεμάτων και προστασίας των υδατικών ισοζυγίων με χρήση ψηφιακών μετρητών στο πλαίσιο του και υιοθέτηση δράσεων προστασίας και διαχείρισης των εθνικών δρυμών και αξιοποίησης του δασικού πλούτου.
Δράση 8: Δημιουργία ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης των ορεινών όγκων της ΣΤΕΡΕΑΣ (στα πρότυπα του ΠΙΝΔΟΣ) με χαρακτηρισμό περιοχών ως εθνικά πάρκα και την θέση οικισμών και χωρικών ενοτήτων σε πλαίσιο προστασίας παραδοσιακών οικισμών.
Δράση 9: Υπογειοποίηση Καλωδίων σε Παραδοσιακούς Οικισμούς και Αστικές Ζώνες
Η υπογειοποίηση καλωδίων είναι ένα έργο που πρέπει να υλοποιηθεί σε όλες τις περιοχές ιδιαίτερα σε παραδοσιακούς οικισμούς, αλλά και σε αστικές ζώνες.
Τα υπόγεια δίκτυα ρεύματος συγκεντρώνουν σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των εναέριων, τα οποία πλεονεκτήματα αφορούν θέματα ασφάλειας του δικτύου, προστασίας των πολιτών αλλά και του περιβάλλοντος. Τα εναέρια δίκτυα είναι εξ αντικειμένου εκτεθειμένα σε μεγαλύτερους κινδύνους που πηγάζουν είτε από φυσικά φαινόμενα, είτε από ανθρώπινο λάθος.
Η υπογειοποίηση των καλωδίων θα οδηγήσει σε μεγάλη αισθητική αναβάθμιση των περιοχών/τοπίων όπου θα γίνει.
Δράση 9: Μέτρα και πολιτικές για την προστασία των θαλασσών από τη ρύπανση και την ανάπτυξη βιώσιμων κυττάρων αναπαραγωγής αλιευμάτων. Σημεία όπως στον Κορινθιακό και στα λοιπά θαλάσσια οικοσυστήματα πρέπει να δημιουργήσουν περιοχές αναπαραγωγής αλιευμάτων.
Δράση 10: Ποδηλατικός Τουρισμός. Η διαμόρφωση ποδηλατικών διαδρομών στο σύνολο της περιφέρειας θα μπορούσε να επιφέρει σημαντικά οφέλη τόσο στους πολίτες, όσο και για τους επισκέπτες, επιμηκύνοντας παράλληλα την τουριστική περίοδο, καθώς οι ποδηλάτες προτιμούν ήπιες θερμοκρασίες, οπότε ταξιδεύουν κυρίως άνοιξη και φθινόπωρο. Ειδικότερα και βάση προτάσεων του ΣΕΤΕ προτείνονται οι άμεσες προτεραιότητες που
Στο Μαραθιά Δωρίδας: Βγήκαν μαχαίρια για το λογαριασμό
Στο Μαραθιά Δωρίδας Βγήκαν μαχαίρια για το λογαριασμό Απίστευτο και όμως αληθινό. Ο λογαρι…